Instytut został utworzony w 1951 roku. Obecnie jest to główny ośrodek naukowy w Polsce. Celem jego działalności jest zapewnienie opieki zdrowotnej, prowadzenie badań naukowychi klinicznych, rozwój hematologii, transfuzjologii i dyscyplin pokrewnych.
Instytut działa w kierunakach diagnostycznych, terapeutycznych, naukowych, organizacyjnych i edukacyjnych za pośrednictwem różnych form kształcenia naukowego, specjalistycznego i kształcenia ustawicznego.
W zakresie swojej działalności instytut jest organem doradczym, a w niektórych kwestiach – organem wykonawczym Ministerstwa Zdrowia Rzeczypospolitej Polskiej.
Bierze udział w projektach